5. BİRGƏ RAZILAŞMA və DÖVLƏT
Əvvəlki yazılarda BİRGƏ RAZILAŞMAnın (Mən, Sən və Onun (yəni cəmiyyətin bütün üzvləri) tərəfindən
yekdilliklə qəbul edilən birbaşa hüquqi qüvvəyə malik ən ali RAZILAŞMAdır) nə olduğunu öyrəndik. Məlum oldu ki, BİRGƏ RAZILAŞMA
(həmçinin, onun əsasında qəbul edilən QANUNLAR) cəmiyyətin üzvləri arasında olan
münasibətləri tarazlaşdırır və cəmiyyətin yaşam tərzini tənzimləyir.
Lakin bu BİRGƏ RAZILAŞMAnın (QANUNLARın) faktiki olaraq
işləməsi üçün, yəni onun tələblərinə riayət olunmasını təmin etməkdən ötrü bir
mexanizmə, aparata ehtiyac var. Həmin mexanizmə, aparata DÖVLƏT deyirik. Mən,
Sən, O, yəni biz DÖVLƏTi məhz bizim hər birimizə (mənə, sənə, ona) xidmət etsin,
BİRGƏ RAZILAŞMAnın (QANUNLAR) tələbləri çərçivəsində fəaliyyət
göstərsin, onun tətbiqinə nəzarət etsin deyə yaradırıq. Əks halda DÖVLƏT bizim
nəyimizə lazımdır?!
Bizim hər
birimizin xoşbəxt, sülh şəraitində yaşamağımız naminə DÖVLƏTə BİRGƏ RAZILAŞMAnın bütün
müddəalarını qoruması üçün maneəsiz fəaliyyət göstərməsindən ötrü şüurlu
surətdə hamılıqla ona BİRGƏ RAZILAŞMA (QANUNLAR) çərçivəsində müstəsna
səlahiyyətlər (suverenlik) veririk. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki,
DÖVLƏTə tam suverenlik səlahiyyəti verilmir, yəni DÖVLƏT yalnız BİRGƏ RAZILAŞMA
(QANUNLAR) çərçivəsində suverendir. Belə bir müstəsna səlahiyyət, suverenlik
haqqı yalnız və yalnız Mən, Sən və Ona, yəni bizə - cəmiyyətin üzvlərinə məxsusudur.
(bax: https://birgeraz.blogspot.com/2020/06/birg-razilasma-mn-sn-v-o.html).
Beləliklə, DÖVLƏTin əsas
səlahiyyətlərinə, hüquq və vəzifələrinə aşağıdakılar daxil edilir:
1.
DÖVLƏTin ən ali vəzifəsi Xoşbəxt,
sülh şəritində yaşamaq üçün Mənim, Sənin və Onun, yəni cəmiyyətin bütün
üzvlərinin BİRGƏ RAZILAŞMA ilə təsbitlənmiş hüquq və azadlıqlarını, haqlarını
qorumaq, həmçinin, ən yüksək səviyyədə təmin etməkdir;
2. DÖVLƏT
bizim BİRGƏ RAZILAŞMA əsasında qurulan cəmiyyətimizi birgəyaşayışımıza qarşı
yönəlmiş və yaxud yönələcək hər cür təhlükədən mühafizə edır;
3.
DÖVLƏT BİRGƏ RAZILAŞMAnın (QANUNLARın)
müddəalarını pozan kəslərin müvafiq normativ hüquqi aktlar çərçivəsində
cəzalandırılmasını və s. yerinə yetirən bir hakimdir;
4.
DÖVLƏTə QADAĞANDIR:
insanların (fərdlərin, vətəndaşların) hüquq və azadlıqlarını məhdudlaşdırmaq. Yəni
DÖVLƏT heç bir halda insanların, fərdlərin, vətəndaşların hüquq və
azadlıqlarını məhdudlaşdıra bilməz. Onların hüquq və azadlıqlarını ancaq BİRGƏ
RAZILAŞMA (QANUNLAR) məhdudlaşdıra bilər. Bu mənada DÖVLƏT sadəcə həmin
qanunların həyata keçirilməsini təmin edən bir mexanizmdir, aparatdır.
Deməli, biz BİRGƏ RAZILAŞMAnın
yüksək səviyyədə, olduqca dəqiqliklə təmin olunması üçün DÖVLƏT adlı nəhəng səlahiyyətləri,
hüquq və vəzifələri olan mexanizm, aparat yaratdıq. Həmin aparatla (DÖVLƏTlə)
Mən, Sən və Onun, yəni bizim - cəmiyyət üzvlərinin arasında yeni müstəvidə çoxşaxəli
münasibətlər sistemi meydana çıxır. Bu münasibətləri tənzimləmək üçün (yəni
əslində DÖVLƏTə yalnız bizim BİRGƏ RAZILAŞMAnın çərçivəsində fəaliyyət
göstərməsi üçün) BİRGƏ RAZILAŞMAnın tezisləri əsasında əsas Qanunu, yəni
Anayasanı (Konstitusiyanı) hazırlayırıq. Həmin Anayasaya görə BİRGƏ RAZILAŞMAnı
(QANUNLARI) həyata keçirən Aparat DÖVLƏT, bu aparatla münasibətlər kontekstində
(DÖVLƏTin idarə olunmasında, nəzarət edilməsində iştirak və s.) Mən, Sən və O,
yəni biz cəmiyyətin üzvləri isə VƏTƏNDAŞ statusu və ya kimliyi əldə edirik
(istəməyən Vətəndaş olmaya da bilər, çünki əsas olan BİRGƏ RAZILAŞMAdır).
Göründüyü kimi, kifayət qədər
nəhəng səlahiyyətləri özündə ehtiva edən DÖVLƏTin lazımınca fəaliyyət
göstərməsi üçün onun səlahiyyətlərini bölüşdürüb VƏTƏNDAŞların sırasından
seçdiklərimiz cəmiyyət üzvlərinə müəyyən müddətə həvalə edirik. DÖVLƏTin həvalə
edilən bu nəhəng səlahityyətlərindən istifadəyə HAKİMİYYƏT deyirik. Başqa sözlə
desək, HAKİMİYYƏT (müəyyən müddətə) DÖVLƏTin bütün səlahiyyətlərinə sahib olan
deməkdir (bu barədə növbəti yazıda bəhs edəcəyik).
Mən, Sən və Onun (yəni cəmiyyət
üzvləri) tərəfindən nəhəng müstəsna səlahiyyətlər verilən DÖVLƏTin fəaliyyətinə
mütləq nəzarət edilməlidir, əks halda həmin səlahiyyətlərdən sui-istifadə
edilməsi halları qaçılmazdır. Bəs, bu nəzarəti necə həyata keçirməliyik?
Əsasən iki yolla bunu edə
bilərik.
1. İfadə azadlığını təmin edən
AZAD MƏTBUAT olmalıdır. DÖVLƏTin AZAD MƏTBUATa müdaxiləsi qadağandır. Azad
mətbuat o deməkdir ki, istənilən bir cəmiyyət üzvünün (Mən, Sən və Onun) BİRGƏ
RAZILAŞMA (QANUNLAR) ilə təsbitlənmiş hüquq və azadlıqları tapdalanarsa (hətta,
DÖVLƏT tərəfindən olsa belə), mütləq mətbuat tərəfindən işıqlandırılmalıdır.
Mətubat əlçatan olmalı, istənilən insanın müraciəti üçün açıq olmalıdır. Yəni
biz bir-birimizin təməl haqları pozulduğu zaman dərhal xəbər tutmaq imkanına
malik olmalı və bunu yerindəcə aradan qaldırmaq üçün tədbir görməliyik.
2. VƏTƏNDAŞlar tərəfindən BİRGƏ
RAZILAŞMAnın (QANUNLARın) tezisləri əsasında müxtəlif birliklər, yəni
Qeyri-hökumət təşkilatları yaradılmalıdır. DÖVLƏTin onların qanuni fəaliyyətinə
müdaxiləsi qadağandır (bu barədə növbəti yazıda).
Ramin Allahverdi
Comments
Post a Comment